Doniczki do bonsai - małe drzewo w wielkiej oprawie

Bonsai, czyli dokładnie roślina (sai) w pojemniku, doniczce (bon) to japońska sztuka uprawiania miniaturowych drzewek. W wydaniu japońskim wszystko musi być perfekcyjne, natura okiełznana, a całemu procesowi przyświeca idea cierpliwego oczekiwania na zamierzony efekt. Tacy zresztą są sami Japończycy, wyważeni, cisi, ciężko pracujący, honorowi i bardzo wytrwali. Nie jest to jednak społeczeństwo i kultura, którą można łatwo odczytać.

Dla przedstawiciela kultury zachodu ich pracowitość, skromność (który w dobie konsumeryzmu raczej przypomina ascetyzm), kolektywistyczne podejście są trudne do zrozumienia. W ich miastach panuje ład i porządek widoczny gołym okiem, pociągi podjeżdżają co do minuty, Japończycy czekają w kolejkach do wejścia, nikt nie próbuje się przepychać. Można to wytłumaczyć małą powierzchnią, na jakiej są stłoczeni.

Dodatkowo ich kraj ciągle nawiedzają niszczące siły natury – trzęsienia ziemi, tsunami, powodzie, pożary. Bez ścisłego współdziałania i poświęcenia indywidualnych potrzeb pewnie nie mogliby tak sprawnie odbudowywać się po zniszczeniach. Tokio zostało do tej pory całkowicie zniszczone dobrych kilka razy (chyba siedem), ale za każdym razem podnieśli je z ruiny wytrwali Japończycy.

Bonzai to wielowiekowa tradycja, która zawędrowała do Japonii prawdopodobnie z Chin. Najstarsze egzemplarze bonsai mają nawet 1 000 lat. Aż trudno w to uwierzyć, że roślina może tyle żyć. Japończycy mają swoje sposoby i również kulturę i społeczność specjalizującą się w tej trudnej sztuce. Na szczęście chętnie dzielą się wiedzą, a w Tokio prężnie działa nawet muzeum bonsai z najstarszym egzemplarzem liczącym 800 lat. To bonsai nazywa się Trzeci Szogun.

Doniczki do bonsai – jak to działa?

Bonsai jest hodowane w bardzo małych płaskich doniczkach (często nawet bez odpływu), dlatego hodowla jest tak trudna. Cała sztuka polega nie tylko na tym, aby utrzymać roślinę przy życiu i nie przelać jej, a zapewnić jej takie warunki, żeby osiągnęła szczyt swoich możliwości. Bonsai robione są z wielu gatunków drzew i krzewów, a nawet z roślin pokojowych. W naszej szerokości geograficznej popularne są bonsai z fikusów oraz duże wersje ogrodowe z rożnych kosodrzewin.

Podlewanie bonsai nie może być rutynowe. Za każdym razem należy sprawdzić wilgotność podłoża i dopiero zdecydować, czy to dobry moment. Dodatkowo w doniczce musi być dodany drenaż. Doniczki są bardzo ciasne, korzenie są mocno skręcone w środku. Tradycyjnie doniczki są gliniane, dzięki czemu pochłaniają nadmiar wilgoci. Przy najstarszych egzemplarzach bonsai doniczki również są zabytkowe – mają nawet po 100 lat! Tutaj znajdziecie krótki film o bonsai.

Jak powstaje bonsai? Na młody egzemplarz rośliny należy nakręcić druciki nadając roślinie pożądany kształt. Wiele z nich ma nawet swoją nazwą po japońsku. Istnieje katalog kształtów i wielkości bonsai, a eksperci rywalizują na oficjalnych zawodach. Japończycy przekazują sobie tajniki tej trudnej sztuki z pokolenia na pokolenie, dlatego wyniki zawodów zwykle wyglądają tak samo.

Bonsai – kwintesencja tradycji ogrodów japońskich

Ogród japoński to połączenie estetyki minimalizmu z japońską perfekcją i pięknem natury. Japonia pod względem przyrody jest dość podobna do Polski – mam na myśli przede wszystkim lasy. Klimat latem jest bardziej gorący, tropikalny, dlatego jest też roślinność odpowiednia do takich warunków – np. bambusy. Ale ogrodów japońskich nie widziałam nigdzie tak doskonałych, mimo iż są z pewnością próby naśladowania (np. ogród miejski w Kuala Lumpur).

W ogrodzie japońskim nie może zabraknąć bonsai, wysokich drzew, kwitnących wiśni, fontann w stylu Feng-shui. Wiele ogrodów założonych jest wokół stawów, potoków, strumieni. Wszystko to okiełznane, ułożone, harmonijne. Pięknym elementem są czerwone kładki, mostki, altanki. Nie obejdzie się też białych kamyczków pieczołowicie ułożonych w rozmaite wzory. W ogrodzie przy srebrnym pawilonie w Kioto widziałam nawet kilkunastu ludzi z małymi grabkami, którzy na kolanach układali fale, górki i inne kształty.

Wybierając estetykę japońskiego ogrodu, hodując bonsai warto pamiętać skąd wywodzi się ta tradycja i spróbować wkomponować jej elementy w swoim domu. A poniżej inspiracje z pięknymi doniczkami do bonsai (również w ogrodach w stylu japońskim).